Wiadomości
wszystkie
Wolno cytować
Jak wykorzystać filmy, muzykę, fotografię czy nagrania programów telewizyjnych w pracy szkoły? MEN przybliża najważniejsze zagadnienia związane z nowymi przepisami zmieniającymi zasady korzystania przez nauczycieli i uczniów z materiałów chronionych prawami autorskimi.
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych ujednoliciła przepisy prawa autorskiego pozwalają nauczycielom i uczniom na korzystanie z chronionych utworów bezpłatnie i bez konieczności uzyskania jakichkolwiek dodatkowych zgód właścicieli praw autorskich na kilka sposobów: tzw. dozwolony użytek edukacyjny, prawo cytatu oraz w ramach imprez szkolnych.
Największy zakres swobód korzystania z treści w edukacji określony jest przez art. 27, zgodnie z którym instytucje oświatowe mogą na potrzeby „zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych” korzystać
z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz zwielokrotniać w tym celu rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów.
Jak wskazuje MEN, aby bez obaw wykorzystać utwór w dowolny sposób, należy sobie odpowiedzieć na trzy pytania: Czy wykorzystanie utworu następuje w ramach działalności instytucji oświatowej, uczelni lub jednostki naukowej w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki? Czy wykorzystanie utworu następuje w celach dydaktycznych? Czy wykorzystanie utworu następuje na potrzeby zilustrowania przekazywanych treści?
Jeśli na powyższe pytania odpowiedź brzmi “tak”, to zarówno nauczyciele, jak i uczniowie, mogą nieodpłatnie i bez konieczności uzyskiwania jakiejkolwiek zgody wykorzystywać utwory chronione prawami autorskimi. W ramach takiego wykorzystania możliwe jest także ich zwielokrotnianie (np. kserowanie czy drukowanie) - w przypadku drobnych utworów w całości, a w pozostałych przypadkach fragmentów utworów.
Dopuszczalne jest więc skserowanie i rozdanie każdemu uczniowi rozdziału powieści czy też wydrukowanie uczniom elektronicznych kopii utworów plastycznych (obrazów, grafik, szkiców, plakatów, etc.).
Nauczyciele mogą legalnie kopiować, skanować, wysyłać mailem, czy nagrywać na pendrive’y materiały edukacyjne (w tym utwory objęte ochroną prawa autorskiego) dla swoich uczniów. To samo mogą robić uczniowie dla swoich rówieśników. Dzieląc się nimi w internecie muszą jednak pamiętać, że ich rozpowszechnianie nie może wykroczyć poza grupę zidentyfikowanych uczniów i nauczycieli.
Jak wskazuje MEN, w pełni dopuszczalne jest rozsyłanie przez nauczycieli elektronicznych kopii utworów za pośrednictwem e-maili, zamkniętych grup dyskusyjnych, zamkniętych forów tematycznych, z użyciem wirtualnych dysków czy
z użyciem innych narzędzi. Istotne przy tym jest, aby w każdym momencie osoba udostępniająca materiały w dany sposób mogła zidentyfikować grono osób korzystających z takich utworów.
Prawo cytatu to dopuszczalna możliwość przytoczenia w tworzonym przez siebie dziele fragmentów rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości bez zgody ich twórcy i bez uiszczania na jego rzecz wynagrodzenia.
W ramach cytatu mogą być wykorzystywane zarówno urywki rozpowszechnionych utworów, utwory plastyczne i fotograficzne, a także drobne utwory w całości. Oznacza to, że cytat może być stosowany do każdej kategorii utworów - nie tylko tekstów, ale także zdjęć, grafik czy filmów. Cytowanie powinno być uzasadnione celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości (np. karykatura).
Cytat nie może być główną treścią w tworzonym przez nauczyciela czy ucznia materiale, a wyłącznie dodatkowym elementem, bez którego część stworzona przez nauczyciela/ucznia może samodzielnie istnieć (choć jest wówczas niepełna lub mniej atrakcyjna dla odbiorcy). Cytatem może być również motto/myśl przewodnia umieszczona przed esejem lub artykułem.
Jak wskazuje resort, cytując należy za każdym razem pamiętać o wskazaniu imienia i nazwiska twórcy oraz źródła, z którego cytat pochodzi.
W ramach dozwolonego użytku wolno nieodpłatnie wykonywać i odtwarzać rozpowszechnione utwory podczas imprez szkolnych, jeżeli nie łączy się to pośrednio lub bezpośrednio z osiąganiem korzyści majątkowych i artyści wykonawcy oraz osoby odtwarzające utwory nie otrzymują wynagrodzenia.
Nowe prawo wchodzi w życie 20 listopada.
źródło: samorzad.pap.pl
